κυκλοπαραφίνες ή κυκλοαλκάνια

Κυκλικές οργανικές ενώσεις, οι οποίες αποτελούνται από ορισμένο αριθμό χαρακτηριστικών ομάδων (-CH₂-), τα μεθυλένια, που είναι ενωμένα μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν κλειστό δακτύλιο. Ο δακτύλιος των κ. μπορεί να αποτελείται από τρεις, τέσσερις, πέντε, έξι ή και περισσότερες ομάδες μεθυλενίου, αν και πιο συνηθισμένες είναι οι ενώσεις με πέντε και έξι άτομα άνθρακα (πενταμελείς και εξαμελείς δακτύλιοι, αντίστοιχα). Οι κ. χαρακτηρίζονται από τον γενικό χημικό τύπο C_νH_2ν και έχουν παρόμοια συμπεριφορά με τους κεκορεσμένους υδρογονάνθρακες. Επίσης, η ονοματολογία τους είναι όμοια με εκείνη των αλκανίων, μόνο που παίρνουν το πρόθεμα κυκλο-. Οι κ. είναι γνωστές και ως ναφθένια, αν και ο όρος αυτός χρησιμοποιείται πλέον μόνο στην πετροχημική βιομηχανία. Ορισμένα παράγωγα των κ. ανήκουν στο φυτικό βασίλειο, όπως η πυρεθρίνη, με τριμελή δακτύλιο, που περιέχεται στα χρυσάνθεμα και χρησιμοποιείται ως εντομοκτόνο, τα τρουξιλικά οξέα, με τετραμελή δακτύλιο, που περιέχονται στα φύλλα της κόκα, και το καουλμουγκρικό οξύ, με πενταμελή δακτύλιο, που περιέχεται στο λάδι της καουλμούγκρα. Το κυκλοεξάνιο, με εξαμελή δακτύλιο, παρασκευάζεται με υδρογόνωση του βενζολίου, παρουσία καταλυτών, όπως το νικέλιο και ο λευκόχρυσος. Βρίσκεται στα ρωσικά, στα ρουμανικά και στα ασιατικά πετρέλαια και σπάνια στα αμερικανικά. Η πιο πρακτική μέθοδος για την παρασκευή του είναι η υδρογόνωση του βενζολίου, αλλά με ορισμένες τεχνικές μπορεί να εξαχθεί και από τα πετρέλαια που το περιέχουν. Το κυκλοεξάνιο, γνωστό και με την ονομασία κυκλοεξαμεθυλένιο, είναι ένα ενδιαφέρον προϊόν, επειδή με μια σειρά χημικών μετασχηματισμών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για πολλές οργανικές ενώσεις που βρίσκουν εφαρμογή σε φάρμακα, αντιπαρασιτικά, υφαντικές ίνες, διαλύτες κ.ά.